Edities

In deze uitgave staan de eerste zes delen van de vroege versie van de cyclus Harmonies poétiques et religieuses van Franz Liszt, in 1997 voor het eerst uitgegeven bij B.V. Muziekuitgeverij XYZ. Deze klavierstukken, opgetekend in Schetsboek N9 uit het Goethe- und Schiller-Archiv te Weimar, ontstonden in het najaar van 1847 toen Franz Liszt te gast was in het landhuis van Carolyne von Sayn-Wittgenstein nabij het dorpje Woronince in de Oekraïne.

Deze bundel omvat alle klavierstukken uit de eerste fase van de ontstaansgeschiedenis van de cyclus Harmonies poétiques et religieuses. Allereerst het klavierstuk van die naam, dat in 1833-34 ontstond. Vervolgens het klavierstuk Hymne de l’enfant à son réveil uit 1840. Het merendeel van de hier voor het eerst gepubliceerde stukken ontstond echter in de herfst van 1845, kort na de definitieve breuk met Marie d’Agoult.

Binnen de cyclus Harmonies poétiques et religieuses neemt Hymne de l’enfant à son réveil een bijzondere plaats in. Want van deze compositie bestaan maar liefst zes versies: drie voor piano en drie voor koor. De drie koorversies dateren van 1862, 1865 en 1874; van deze was tot voor kort uitsluitend de laatste in druk verkrijgbaar. De onderhavige editie betreft de eerste uitgave van de koorversie van 1862 (‘Rome, 18 Février’).

Van deze onbekende jeugdsonate van C. P. E. Bach bestaan twee versies uit respectievelijk 1736 en 1744. Deze worden eerst in Urtext, exact zoals ze in handschrift zijn overgeleverd, gepubliceerd en vervolgens voorzien van articulatie, dynamische voorschriften, vingerzetting, et cetera. Met een uitvoerig voorwoord over de ontstaansgeschiedenis en een tekstkritisch commentaar. Beide versies staan opgenomen op AB I-07.

De drie hier voor het eerst gepubliceerde werken stammen alle uit Liszts schetsboek N6 uit het Goethe- und Schiller-Archiv te Weimar. Liszt werkte erin van 1829 tot in 1833. Het betreft een Largo in b-klein, Essai sur l’indifférence in Es-groot en Mazeppa, een compositie in f-klein. De drie schetsen tonen aan dat de jonge componist tussen 1829 en 1832 zijn stijl in menig opzicht, vooral in harmonische en metrische zin, aan het ontwikkelen was.

Frédéric Chopin schreef zijn Introduction et Polonaise brillante voor cello en piano, opus 3, in 1829-30. Wanneer Carl Czerny ertoe over is gegaan er een transcriptie voor piano-solo te maken, is niet bekend, maar het plaatnummer van de eerste druk, uitgegeven bij Pietro Mechetti te Wenen, wijst naar het eind van de jaren dertig van de 19de eeuw. Met name in Frankrijk is deze bewerking decennia lang beschouwd als geschreven door Chopin zelf.

Toen ik in 1986 in het Goethe- und Schiller-Archiv te Weimar onderzoek deed naar de Mazeppa-muziek van Franz Liszt vond ik onder catalogusnummer GSA60/I80 een schets van een alternatieve versie van de tweede helft van de derde variatie van de Mazeppa-etude en een gewijzigde brug naar de vierde variatie. Geplaatst in de vroege versie van dat werk uit 1841 ontstaat de ‘missing link’ tussen die en de uiteindelijke vormgeving van 1851.

Valse pour Marie is de enige compositie van Franz Liszt waarvan vaststaat dat hij die op Nederlandse bodem schreef: het werk ontstond in de dagen na zijn aankomst in Den Haag eind november 1842. De compositie werd nooit voor uitgave gereed gemaakt, de reden waarom na de Urtext – de noten zoals men die in het manuscript vindt – een volledig uitgeschreven en betekende versie volgt.